HAART (highly active anti-retroviral therapy) is een verzamelnaam voor combinatieschema”s van antiretrovirale middelen. Een voorbeeld is de combinatie van twee reverse transcriptase remmers (de nucleoside analogen zidovudine en lamivudine) en een proteaseremmer. Meerdere combinatieschema”s zijn mogelijk en de richtlijnen worden voortdurend aangepast. Voor replicatie van het HIV virus is omzetting van RNA naar DNA m.b.v. reverse transcriptase essentieel. Nucleoside analogen (AZT, ddC, ddI, 3TC, d4T, abacavir, tenofovir) worden door dit enzym ingebouwd in het DNA, waarna verdere replicatie stopt. Niet-nucleosiden (nevirapine, efavirenz) binden direct aan reverse transcriptase en blokkeren het enzym. Proteaseremmers (saquinavir, ritonavir, indinavir, nelfinavir, amprenavir en lopinavir) hechten zich aan een protease dat de aanvankelijk lange HIV-eiwitketens knipt in kortere moleculen die uiteindelijk het HIV virus vormen.
Bron figuur en verdere informatie: HIV Vereniging Nederland (www.hivnet.org)
| Reverse transcriptaseremmers: nucleoside & nucleotide analogen: |
|
|
stofnaam: lamivudine, 3TC abacavir zidovudine, AZT zidovudine + lamivudine stavudine, d4T zalcitabine, ddC didanosine, ddl emtricitabine, FTC tenofovir disoproxil fumarate abacavir + lamivudine + zidovudine |
merknaam: Epivir Ziagen Retrovir AZT Combivir Zerit Hivid Videx Emtriva Viread Trizivir |
| Reverse transcriptaseremmers: niet-nucleosiden: |
|
|
stofnaam: efavirenz nevirapine |
merknaam: Stocrin Viramune |
| Proteaseremmers: | |
|
stofnaam: amprenavir indinavir saquinavir HGC saquinavir SGC lopinavir + ritonavir nelfinavir ritonavir |
merknaam: Agenerase Crixivan Invirase Fortovase Kaletra Viracept Norvir |
Bij het starten van HAART kunnen AIDS gerelateerde huidziekten zoals infecties en Kaposi sarcoom spontaan verdwijnen. Er kunnen ook geneesmiddelenreacties optreden waaronder toxicodermie, SJS en TEN. Soms ontstaan huidreacties door het herstel van de immuniteit. Seborroisch eczeem of psoriasis bijvoorbeeld, ook atopisch eczeem, sarcoïdose, vitiligo, en contactallergieën. Maar ook reacties op micro-organismen die opeens weer herkend worden door het immuunsysteem. Dit wordt Immune Reconstitution Disease (IRD) of Immune Restoration Inflammatory Syndrome (IRIS) genoemd. IRIS ontstaat bij 10-25% van de AIDS patienten die met HAART beginnen, meestal binnen de eerste 3 maanden. Het gaat vaak vanzelf weer over. Cutane manifestaties van IRD/IRIS moeten wel behandeld worden.
Auteur(s):
dr. Jan R. Mekkes. Dermatoloog, AMC, Amsterdam.